← بازگشت به فهرست
مبحث ششم: روزه
مقدمات روزه
تعریف روزه: در لغت به معنای دست کشیدن و امتناع، و در شرع دست کشیدن از چیزهایی مخصوص (مفطرات) در زمانی مشخص (از طلوع فجر تا غروب خورشید) با نیت عبادت است.
جایگاه روزه در اسلام
- یکی از ارکان پنجگانۀ اسلام است.
- رازی است میان بنده و پروردگارش که ریا به آن راه ندارد.
- امت را بر اساس نظم و اتحاد و همدردی تربیت میکند.
- یک تمرین عملی برای کنترل نفس و تحمل سختیها است.
فضایل روزه
- روزه سپری در برابر گناهان است.
- باعث پاک شدن گناهان است.
- خداوند دری از درهای بهشت به نام "ریان" را مخصوص روزهداران قرار داده است.
دلیل وجوب روزه
وجوب روزه رمضان با نصوص صریح قرآن، سنت و اجماع امت ثابت است.
﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ﴾
(ای کسانی که ایمان آوردهاید روزه بر شما مقرر شده است همانگونه که بر کسانی که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود؛ باشد که تقوا پیشه سازید).
روزه بر چه کسانی واجب است؟
روزه بر هر مسلمان بالغ، عاقل، مقیم (مسافر نباشد) که توانایی روزه را دارد و مانعی (مانند حیض و نفاس برای زنان) برای او وجود ندارد، واجب است.
عذرهای روزه نگرفتن
- سفر: مسافر اختیار دارد روزه بگیرد یا افطار کند و بعدا قضا نماید.
- ناتوانی دائمی: مانند پیری شدید. این افراد به جای هر روز به یک مسکین غذا میدهند (فدیه).
- بیماری: اگر روزه برای بیمار سخت یا مضر باشد، میتواند افطار کند و پس از بهبودی قضا نماید.
- حیض و نفاس: روزه برای زنان در این حالتها حرام است و باید بعدا آن را قضا کنند.
- بارداری و شیردهی: اگر زن باردار یا شیرده برای خود یا فرزندش نگران باشد، میتواند روزه نگیرد و بعدا قضای آن را به جای آورد.
باطل کنندههای روزه
روزه با یکی از این هفت مورد باطل میشود:
- جماع (آمیزش جنسی).
- خارج شدن عمدی منی.
- خوردن و نوشیدن عمدی.
- آنچه در معنای خوردن و نوشیدن باشد (مانند تزریق سرم مغذی).
- استفراغ عمدی.
- حجامت (خونگیری به روش سنتی).
- خارج شدن خون حیض و نفاس.
آداب روزه
آداب واجب
شامل دوری از دروغ، غیبت، سخنچینی، فریب و شهادت دروغ است.
آداب مستحب
- خوردن سحری و به تأخیر انداختن آن.
- عجله در افطار کردن.
- حفظ زبان از سخن اضافه.
- چشم فرو هشتن از حرام.
- افزایش تلاوت قرآن، ذکر، دعا، نماز و صدقه.
روزۀ مستحب
روزههایی که در سنت به آنها تشویق شده است:
- شش روز از ماه شوال.
- روز عرفه (برای غیر حاجیان).
- روز عاشورا (دهم محرم) همراه با یک روز قبل یا بعد از آن.
- ایام البیض (سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری).
- روزهای دوشنبه و پنجشنبه.
- روزه گرفتن بسیار در ماههای شعبان و محرم.
- روزه گرفتن یک روز در میان (روزه داوود علیه السلام).